نهج البلاغه ما

محورهای جدید کنگره اعلام شد/ مطالعات نهج‌البلاغه باید به مدل‌سازی بیانجامد

در چهارمین نشست کمیته علمی کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه، ضمن اعلام محورهای جدید پژوهشی کنگره در قالب پنج زیست‌بوم، دست‌یابی به «مدل‌سازی» به عنوان هدف مطالعات نهج‌البلاغه عنوان شد.

به گزارش روابط عمومی کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه، چهارمین نشست کمیته علمی سومین کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه (راه نجات) با حضور تعدادی از اعضای این کمیته در محل مدرسه نهج‌البلاغه اصفهان تشکیل شد.

به دنبال ارتقای صد درصدی ضریب نفوذ نهج‌البلاغه هستیم

حجت‌الاسلام علی‌اصغر بیگی دبیر اجرایی این کنگره در ابتدای جلسه گفت: به دنبال آن هستیم که تأثیرگذاری نهج‌البلاغه را در لایه‌های اجتماعی با برنامه‌های ترویجی و آموزشی بیش‌تر کنیم و از ضریب نفوذ کنونی که بنابر آمارها تا 5 درصد گزارش شده، به 10 درصد برسیم. این موضوع را نه تنها در دانشگاه بلکه در مدارس نیز دنبال می‌کنیم. بنابراین کنش‌گری فرهنگی در کنار پژوهش‎های علمی، از مهم‌ترین بخش‌های کنگره خواهد بود.

زیست‌بوم‌های علمی کنگره اصلاح شد

حجت‌الاسلام دکتر مسعود راعی دبیر کمیته علمی کنگره در ادامه بیان کرد: بنابر تصمیم شورای سیاست‌گذاری کنگره، محورهای سومین کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه موسوم به راه نجات از چهار محوری که پیش‌تر طراحی شده بود، به زیست‌بوم‌های سیاسی، اقتصادی، مدنی و حقوقی، تربیتی و روانشناسی و نهایتاً زیست‌بوم فرهنگی - اجتماعی اصلاح شد.

در تولید محتوا، تحقق تمدن اسلامی را دنبال می‌کنیم

راعی تصریح کرد: ما در این کنگره رویکردی نو و تمدن‌ساز را دنبال می‌کنیم. هدف از انتخاب شعار «نهج‌البلاغه و زیست شرافتمندانه» برای سومین دور کنگره، رویکرد تمدنی در نگاه کلان و رویکرد علمی و ترویجی در نگاه خُرد است. تلاش داریم عطف به آموزه‌های نهج‌البلاغه، به منظور تحقق تمدن اسلامی طی مراحل پنج‌گانه «انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی» به تولید محتوای کاربردی بپردازیم. انتخاب عنوان «نهج‌البلاغه و زیست شرافتمندانه» برای سومین دور از برگزاری این کنگره نیز معطوف به رویکرد تمدنی و با احساس مثبت اندیشی افراد نسبت به خود، محیط و ساختار حکمرانی صورت پذیرفته است.

مطالعات نهج‌البلاغه باید به مدل‌سازی بیانجامد

مدیرگروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: وقتی نگاه علمی ما چنین بلندپروازانه است، نباید به تولیدات علمی کنونی اکتفا کرده و قطعاً به تولیدات جدید و به‌روز نیاز داریم. با آن‌که تاکنون بسیار از حکمرانی علوی سخن گفته شده، هنوز هیچ مدل سیاسی یا اقتصادی مشخصی که بازتابی از مدیریت امام علی (ع) بر کوفه باشد نداریم. دغدغه‌های امروز در کشور در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی با نگاه به ظرفیت‌های نهج‌البلاغه، در سایه مطالعات نوین میان-رشته‌ای و با مدل‌سازی می‌تواند معنا پیدا کرده و راه‌گشا باشد.

تبادل علمی با کرسی‌های اسلام‌شناسی بین‌المللی را دنبال می‌کنیم

وی افزود: پس از تکمیل ترکیب کارگروه‌های علمی با حضور شخصیت‌های تراز اول دانشگاهی کشور، در این دوره از برگزاری کنگره بین‌المللی نهج‌البلاغه رویکرد حل مسأله را دنبال خواهیم کرد. در عین حال، نگاه ترویجی را دنبال می‌کنیم تا فضای تبلیغی، تبیینی و فرهنگ‌سازی بر اساس آموزه‌های علوی رقم بخورد. ما بر اساس نوع مخاطبان، در بُعد بین‌المللی به دنبال تأثیرگذاری و تبادل علمی از طریق دانشگاه‌ها و مؤسسات فرهنگی خارجی -با تأکید بر کرسی‌های اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی- هستیم. در بُعد داخلی نیز مخاطبِ تولیدات علمی و فرهنگی این کنگره شامل مدرسان حوزه و دانشگاه، دانشجویان و طلاب، دانش‌آموزان و در نهایت قاطبه مردم خواهند بود.

برای مدل‌سازی، ابتدا باید مسأله را بشناسیم

هم‌چنین حجت‌الاسلام دکتر احمد فعال دبیر کارگروه علمی فرهنگی-اجتماعی کنگره بیان داشت: ذهنیت ما در طراحی محورهای این کنگره با رویکرد آفندی -و نه پدافندی- بوده است. ما بنا نداشتیم ریزموضوعاتی را انتخاب کنیم که الزاماً پیشینه پژوهشی داشته باشند؛ بلکه با بلندپروازی و جسارت به دنبال پژوهش‌های جدید و مسأله‌محور بودیم تا بتوانیم به چالش‌های روز جامعه با بهره از ظرفیت علمی نهج‌البلاغه پاسخ بگوییم. در پاسخ به مدل‌های حکمرانی کنونی -که انتقادات جدی بر کارایی آن‌ها وارد است- اگر تنها رویکرد تدافعی داشته باشیم، قادر به مدل‌سازی با نگاه بومی و یافتن راه‌حل‌های بهینه و جایگزین نخواهیم بود. بنابراین، در این کنگره با جدیت استخراج مدل‌های حکمرانی از نهج‌البلاغه را دنبال می‌کنیم. در این مسیر باید ابتدا مسائل موجود را به دقت شناخت و سپس بر اساس مفهوم «زیست شرافتمندانه» مدل‌سازی کنیم. بر همین اساس، به‌منظور مسأله‌شناسی، اتکا به افکارسنجی‌های دقیق علمی و استفاده از آمار مراکز معتبر، اهمیت ویژه‌ای دارد.

عنوان «زیست شرافتمندانه» افق‌های جدیدی را می‌گشاید

در ادامه دکتر رضا اسماعیلی عضو کمیته علمی کنگره گفت: انتخاب عنوان «زیست شرافتمندانه» در رأس محورهای پژوهشی کنگره امسال، اتفاقی هوشمندانه بوده که هم دایره شمول فراگیری دارد و هم افق‌های جدید پژوهشی را به روی محققان باز می‌کند. تقریباً در تمامی مکاتب و اندیشه‌ها به مسأله زندگی شرافتمندانه اشاره شده و از این طریق، مخاطب بین‌المللی می‌تواند ارتباط بسیار بهتری با موضوع کنگره بگیرد.

از مطالعات اسنادی هدفمند و تحلیل مضمون بهره خواهیم بُرد

اسماعیلی در پایان گفت: در روش تحقیق، تکنیکی با عنوان «مطالعات اسنادی هدفمند» داریم که فراتر از مطالعات مروری، پژوهش‌گر با داشتن سؤال، سراغ بررسی و تحلیل اسناد می‌رود. با دسترسی به 10،000 رساله و پایان‌نامه‌ای که تاکنون در زمینه نهج‌البلاغه نگارش شده، می‌توانیم بر پایه پژوهش‌های قبلی با استفاده از روش مطالعات اسنادی هدفمند، هم به مدل‌سازی برسیم و هم خلأهای پژوهشی پیشین را پوشش دهیم. برای مدل‌سازی از تکنیک‌های تحلیل مضمون مثل «گراندت تئوری (GT)» و سایر روش‌های بهینه بهره خواهیم برد و با دقت کافی می‌توانیم به یافته‌های خوبی برسیم. هم‌چنین، پس از استخراج ریزموضوعات در کارگروه‌های مربوطه، می‌بایست درخت موضوعات در کمیته علمی و دبیرخانه کنگره تجمیع شده و به صورت ارگانیک طراحی شود تا با اقدامات روش‌مند در قالب گروه‌های تمرکز (Focus Group) به خروجی مدنظر دست یابیم.

جهت ثبت نام به پایگاه اصلی کنگره مراجعه نمایید: اینجا

مرکز تحقیقات نهج البلاغه دانشگاه آزاد اسلامی افتتاح شد