صراط مستقیم و ویژگی های آن در نهج البلاغه

معرفی پایان نامه کارشناسی ارشد

رشته: الهیات و معارف اسلامی - علوم قرآن و حدیث ـ نهج‌البلاغه ـ اصول دین و معارف علوی

پدیدآور: حمیدرضا فاطمی استاد راهنما: محمدحسن صانعی پور استاد مشاور: محمود صادقی علوی

دانشگاه پیام نور استان اصفهان، مرکز پیام نور کاشان1397

چکیده:

در ششمین آیه سوره حمد که شبانه روز در نمازها می‌خوانیم عرضه می‌داریم (اِهَدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ) خداوندا ما را به راه راست هدایت فرما. راهی که ما را به تو و آنچه موجب رضای تو است برساند ، راهی جدای از راه کسانی که غضب تو آنها را فرو گرفته، و همچنین جدای از راه گمراهان . بی‌شک «صراط مستقیم» مفهوم بسیار وسیع و گسترده‌ای دارد که لازم است ویژگی های آن با استناد به قرآن و روایات و سخنان امیر مؤمنان علی (علیه السلام) در نهج البلاغه برای جویندگان حقیقت و رهروان راه راست ، تبیین و مشخص گردد. معنای لغوی «صراط» بزرگراه وسیع و روشن است و معنای «مستقیم» که از ماده‌ی «قوم» می‌باشد، شی‌ء بدون اعوجاج و انحراف می‌باشد. از این رو، «راه مستقیم» که همان «صراط مستقیم» است و در برابر «راه معوج» قرار دارد، راهی است که از تخلّف و اختلاف در امان باشد. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرمایند: «انحراف به راست ‌و چپ گمراهی و ضلالت است و راه مستقیم و میانه ، جاده وسیع حق است». (نهج البلاغه، خطبه16) مصداق صراط مستقیم، همان «دین قیّم» است که خداوند در قرآن کریم بیان فرموده است (انعام/161)؛ هرچند که مصادیق دیگری چون قرآن و امامان معصوم ‌(ع) نیز دارد. «صراط مستقیم» یکی بیش نیست. انسان در مسیر هدایت نیازمند شناخت این راه است. راه مستقیم در دنیا راهی است بدون افراط و تفریط و راهی است پا برجا و درست و در آخرت راه مؤمنان به سوی بهشت است. امیرالمؤمنین (ع) (محمّدی ری شهری ،1384ش ،ج 6، ص249). صراط، راه رسیدن به معرفه‌الله است. صراطی در دنیا داریم و صراطی در آخرت. آن صراطی که در دنیاست، همان امام واجب‌الاطاعه است که هر کس در دنیا او را بشناسد و به هدایت او اقتدا کند، در آخرت از روی صراط که پلی است بر روی جهنم عبور می‌کند و کسی که امام را در دنیا نشناسد، پایش از صراط آخرت می‌لغزد و به جهنم می‌افتد. امام صادق(ع) (محمّدی ری شهری ،1391ش، ج6، ص274). و اما در مقابل صراط مستقیم ، راههای انحراف و گمراهی قرار گرفته است که شیطان سعی می کند به وسایل و حیله های مختلف انسان را از راه مستقیم، منحرف و به بیراهه و ضلالت و گمراهی بکشاند . در این تحقیق با استناد به نهج البلاغه ، مصادیق صراط مستقیم مورد کنکاش علمی قرار گرفته که مهم ترین آنها عبارتند از : راه شناخت خداوند ، قرآن کریم ، دین اسلام، پیامبر (ص) ، امیرالمؤمنین علی (ع) ، اهل بیت پیامبر و امامان معصوم (ع) ، انبیاء و پیامبران الهی ، حکومت حق و عدالت، راه متقین و صالحین و شهدا، انجام کار خیر و پرهیز از شر و آخرت طلبی. اما پیروی از شیطان ، پیروی از هوای نفس ... دنیا دوستی و دنیا طلبی از مصادیق راههای انحرافی هستند که انسان را از مسیر هدایت و سعادت دور می کنند و در ورطه بدبختی و هلاکت می افکنند. روش تحقیق با هدف کاربردی به صورت توصیفی ـ تحلیلی است و جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و متنی می باشد که در پنج فصل گردآوری و تنظیم شده است.

لینک ثبت در پایگاه گنج بتا - ایرانداک

شناخت معیارها و مصادیق حق و باطل در نهج البلاغه

معرفی پایان نامه کارشناسی ارشد

رشته: علوم قرآن و حدیث - نهج البلاغه

پدیدآور: ناهید زندیه استاد راهنما: لیلاالسادات مروجی استاد مشاور: رحمت‌اله عبدالله‌‌زاده آرانی

دانشگاه پیام نور استان اصفهان، مرکز پیام نور کاشان-1396

چکیده:

جهان آمیزه‌ای از حق و باطل است و باطل به سبب فریب‌کاری و نیرنگ بازی همواره خود را حق مطلق و محض نشان می‌دهد و از این رو مردم در شناخت حق و باطل در حیرت می‌مانند و دچار اشتباه می شوند. آنچه در این مسیر ضروری می نماید، شناخت حق و باطل است، زیرا درگیری میان حق و باطل خواه در حوزه حیات فردی و خواه در حوزه حیات اجتماعی انسان، از همان آغاز موجودیت او برقرار بوده است. از این رو لازم است معیارهایی در اختیار او گذاشته شود تا به کمک آنها بتواند به راحتی حق را بشناسد و باطل حق نما را نیز تمیز دهد.

حق و باطل از موضوعات اساسی است که در قرآن کریم و سخنان ائمه‌ی اطهار(علیهم السلام) به ویژه در نهج البلاغه امیرالمومنین علی (ع) به آن پرداخته شده است. - شناخت معیارها و مصداق های حق و رابطه آن با باطل مواردی هستند که به آشکار شدن حق کمک می‌کنند. - زمانی که این شرایط تحقق یابند ، بستر مناسبی برای پیروزی حق بر باطل به وجود می آید. امیرالمومنین علی(ع) این شرایط را با توجه به زمان ، مکان و ظرفیت های وجودی مخاطبان در جهت هدایت آنان به کار گرفته‌اند. خداوند ، قرآن ، پیامبر (ص) ، دین اسلام ، دارای ویژگی های خاصی از جمله آشکار کننده حق ، داور، حق رو و فصل الخطاب هستند ، امیرالمومنین (ع) نیز قاطع در راه حق ، راستگو ، پاسخگوی ندای حق، عالم به حق ، حق جو و حق یاب هستند ، ائمه اطهار نیز دارای وحدت رویه ، مرجع حق ، زمامداران حق و پرچم داران حق هستند ، لذا هریک به عنوان یکی از معیارهای شناخت حق در کلام امیرالمومنین علی (ع) معرفی شده اند . علاوه بر موارد مذکور خوبی ، صداقت ، بهشت و دوزخ ، سنت پیامبر(ص) و نظایر آن به عنوان مصداق حق در کتاب نهج البلاغه معرفی شده اند. مواردی از قبیل دروغ ، فساد ، کفر ، گناه ، سخن چینی ، بدعت و امثال آن به عنوان مصداق باطل در نهج البلاغه بیان شده است.

با توجه به همه مصادیق حق نتیجه گیری می شود هر وجودی که منبع خیر و سعادت بشر باشد حق شناخته شده است . بنابراین خداوند حق مطلق است ؛ چه اینکه منبع تمام سعادتها و برکات است. همچنین قرآن مجید، اهل بیت (ع) ، دین اسلام و توحید و یکتاپرستی از این جهت که منشأ هدایت و خیر هستند، حق معرفی شده اند. با توجه به همه مصادیق باطل نتیجه گیری می شود هر وجودی که منبع نفاق، شقاوت و بدبختی است، باطل شناخته شده است. روش تحقیق با هدف کاربردی به صورت توصیفی ـ تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و متنی می باشد که در پنج فصل گردآوری و تنظیم شده است.

کلید واژه ها : حق ، باطل ، معیار ، مصادیق ، نهج البلاغه

لینک ثبت در پایگاه گنج بتا - ایرانداک

ترجمه و شرح حکمت 333 نهج البلاغه: ویژگیهای مؤمن واقعی

حکمت ۳۳۳ نهج البلاغه ؛ روانشناسى مؤمن (علمى، اجتماعى)

و قال علیه السلام فی صفة المؤمن : المُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَحُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ، أَوْسَعُ شَیْءٍ صَدْراً، وَأَذَلُّ شَىْءٍ نَفْساً. یَکْرَهُ الرَّفْعَةَ، وَیَشْنَأُ السُّمْعَةَ. طَوِیلٌ غَمُّهُ،بَعِیدٌ هَمُّهُ، کَثِیرٌ صَمْتُهُ، مَشْغُولٌ وَقْتُهُ. شَکُورٌ صَبُورٌ، مَغْمُورٌ بِفِکْرَتِهِ، ضَنِینٌ بِخَلَّتِهِ، سَهْلُ آلْخَلِیقَةِ، لَیِّنُ آلْعَرِیکَةِ! نَفْسُهُ أَصْلَبُ مِنَ الصَّلْدِ،وَهُوَ أَذَلُّ مِنَ الْعَبْدِ.
امام علیه السلام درباره صفات مؤمن فرمود : انسان باایمان شادى اش در چهره و اندوهش در درون قلب اوست، سینه اش از هرچیز، گشاده تر و هوسهاى نفسانى اش از هرچیز خوارتر (و تسلیمتر) است، از برترى جویى بیزار و از ریاکارى متنفر است، اندوهش طولانى و همتش بلند، سکوتش بسیار و تمام وقتش مشغول است، شکرگزار و صبور، بسیار ژرف اندیش است و دست حاجت به سوى کسى دراز نمى کند، طبیعتش آسان (و سختگیرى در کار او نیست) و برخوردش با دیگران توأم با نرمش است، دلش از سنگ خارا (در برابر حوادث سخت و دشمنان خطرناک) محکمتر و سختتر و (در پیشگاه خدا) از بَرده تسلیم تر است.

شرح و تفسیر حکمت 333 در ادامه مطلب ...